۲۵ ویژگی رئیس جمهور مطلوب از منظر حضرت امام خمینی (ره)

پایگاه رهنما:

حضرت امام خمینی(ره) جزو معدود چهره هایی است که گرد زمان بر اغلب نظرات و سخنان ایشان نمی نشیند. علت مسئله نیز روشن است. چرا که مواضع و سخنان ایشان همیشه برگرفته از اصول اسلام بوده و ملاک و معیار ایشان مفاهیم و اصول اعتقادی اسلام است. از این منظر به جرات می توان گفت ملاک ها و معیارهایی که ایشان در این زمینه مطرح کرده بودند، برای امروز نیز راهگشاست.

اما گذشته از این معیار کلی و عمومی، حضرت امام خمینی (ره) در مقاطع گوناگون پیش و پس از انقلاب و عمدتاً به مناسبت برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و همچنین تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری، ویژگی‌های چندی را که برای رئیس‌جمهور در تراز انقلاب اسلامی و ملت صدر اسلامی ایران لازم است، برشمرده‌اند.

با تحلیل این ویژگی‌ها، از نگاهی به دو قسمِ ویژگی‌های ایجابی و ویژگی‌های سلبی رهنمون می‌شویم. توضیح آنکه، ویژگی‌های ایجابی آن ویژگی‌هایی است که نامزد ریاست‌جمهوری باید در خود بیابد یا ایجاد کند و هرچه بیشتر آنها را در وجود خود تقویت نماید و ویژگی‌های سلبی آن ویژگی‌هایی است که داوطلب تصدی این مقام باید از آنها منزه باشد و اگر چنانچه در او وجود دارد، آنها را تضعیف کند و از بین ببرد.

آنچه از بررسی این ویژگی‌ها به‌دست می‌آید آن است که اولاً برخی از این ویژگی‌های بیان‌شده توسط امام (ره) به صورت متناظر می‌باشند؛ یعنی در مقابل یک ویژگی ایجابی، یک ویژگی سلبی که حالت مقابل آن ویژگی ایجابی است، طرح شده‌است، مثلاً اگر به عنوان یک ویژگی ایجابی گفته شده‌است که «با قانون اساسی موافق باشد و از آن تبعیت کند»، در مقابل و به تناظر، به عنوان یک ویژگی سلبی بیان گردیده‌است که «از قانون اساسی تخطی نکند.»

اما این لزوماً بدین معنا نیست که بین همه ویژگی‌های بیان‌شده تناظر وجود دارد و اتفاقاً در بین بعضی دیگر از این ویژگی‌ها تناظری وجود ندارد و به صورت مستقل مطرح شده‌اند.

ثانیاً توجه حضرت امام (ره) به ویژگی‌های ایجابی لازم برای رئیس‌جمهور بیشتر از ویژگی‌های سلبی بوده است و این امر از تعداد بیشتر ویژگی‌های ایجابی نسبت به ویژگی‌های سلبی مبرهن است. این مقایسه، نشان‌دهنده و مؤید همان نگاه ایجابی و مثبتی است که امام خمینی (ره) در تمامی زمینه‌ها از آن برخوردار بودند.

ثالثاً از آنجا که حضرت روح‌الله (س) همواره بر حاکمیت قانون تأکید داشتند و اساساً حکومت اسلامی را حکومت قانون می‌دانستند، ویژگی‌های لازم برای رئیس‌جمهور را همان ویژگی‌های ذکرشده در قانون اساسی می‌دانستند – ایشان پیش از اولین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری و در تشریح ویژگی‌های لازم برای رئیس‌جمهور آینده می‌فرمایند: «قانون اساسی را ملاحظه کنند و صفات رئیس‌جمهور را در آنجا ملاحظه کنند و کسی که دارای آن صفات بود و او را به آن صفات می‌شناسید، به او رأی بدهید و اگر فاقد آن صفات باشد، احتراز کنید از رأی دادن به او». – و بیان این ویژگی‌های ایجابی و سلبی، برای تبیین و تدقیق همان ویژگی‌های ذکرشده در قانون اساسی و هدایت مردم جهت انتخاب اصلح بوده است و نباید موجب ایجاد این توهم گردد که امام (ره) برای ریاست‌جمهوری، شرایطی فراتر از شرایط قانونی مطالبه می‌کردند.

در پایان لازم به ذکر است که ویژگی‌های ایجابی و سلبی بیان‌شده، تمامی مواردی است که در صحیفه امام خمینی (ره) و وصیت‌نامه الهی – سیاسی ایشان، در موضوع ویژگی‌های لازم برای رئیس‌جمهور یافت شد و سپس دسته‌بندی و ویرایش گردید و موارد تکراری حذف شد و در اکثر موارد هم سعی گردید که با همان عبارات شیوای حضرت امام (ره) بیان شود.

* ویژگی‌های ایجابی

1- در کارهایی که کرده‌است، امتحان داده‌باشد.

2- صحیح و سالم باشد، ولو از طبقه پایین باشد.

3- سوابق قبل، حین و بعد انقلابش، سوابق خوبی باشد.

4- از طبقه‌ای باشد که محرومیت و مظلومیت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فکر رفاه آنان باشد و حامی، طرفدار و جانبدار مستضعفان، محرومان، مظلومان و مستمندان باشد.

5- مسلمان، متدین، پیرو احکام اسلام و معتقد به قوانین اسلام باشد و صد در صد مکتبی، اسلامی و در خط اسلام باشد و از همه به اسلام متعهدتر باشد.

6- مخالف ظالمان، ستمگران و مستکبران باشد.

7- شایسته‌سالار باشد و افراد کارآمد و فرمان‌بردار اسلام را برای همکاری انتخاب کند و مشاورینش را از اشخاص باسابقه که تعهدشان قبل از انقلاب مشهود بوده‌است، انتخاب کند.

8- بر محور عدل اسلامی عمل کند.

9- با قانون اساسی موافق باشد و از آن تبعیت کند و در مقابل آن خاضع باشد.

10- ملی باشد و از خودتان و برای خودتان باشد و خدمت‌گزار ملت، کشور و اسلام باشد و دل‌سوز ملت باشد و در راه مصالح کشور و ملت کوشش کند.

11- دارای بصیرت در امر دین و دنیا باشد.

12- مطلع و دارای دید سیاسی باشد.     

13- «اشداء علی الکفار و رحماء بینهم» باشد.       

14- به اصل 110 قانون اساسی و ولایت فقیه معتقد و وفادار باشد.      

15- لایق و شایسته مقام ریاست‌جمهوری باشد و توانایی اداره مملکت طوری که خدا می‌خواهد را داشته باشد.       

* ویژگی‌های سلبی

1- دزد نباشد و نخواهد جیب خودش را پر کند.

2- سوء‌سابقه نداشته‌باشد.

3- به رژیم شاهنشاهی وابستگی نداشته‌باشد و حتی هیچ‌گاه در رژیم سابق وارد نشده ‌باشد.

4- از اشراف، سرمایه‌داران، زمین‌خواران و صدرنشینان مرفه و غرق در لذات و شهوات نباشد که نتواند تلخی محرومیت و رنج گرسنگان و پابرهنگان را بفهمد.

5- نه شرقی و شرق‌زده باشد، نه غربی و غرب‌زده و نه حتی گرایش به شرق یا غرب داشته باشد و با اجانب پیوند نداشته باشد و از گرایش به مکتب‌های انحرافی نیز منزه باشد و از فرامین الهی و احکام اسلام تخطی نکند.

6- با هیچ ظالمی راه سازش باز نکند.

7- رفیق‌باز و باندباز نباشد و به دنبال فرمان‌برداری زیردستان از خودش نباشد و از اعمال شبه‌طاغوتی اجتناب کند و از چاپلوسان دغل‌باز و زبان‌بازان حیله‌گر بر حذر باشد.

8- از راه مستقیم انسانیت و اسلام انحراف ننماید.

9- از قانون اساسی تخطی نکند.

10- چپ و راستی نباشد.